Kristian
Krekovic,
su
museo
|
y su mensaje de paz
|
Kristian
Kreković,
njegov muzej |
i
njegova poruka mira |
por
/ piše |
Llorenç Vidal
|
Traducido al croata por el Prof. Cika
Mikolčić, Zagreb, primavera 2004 |
Prevela na hrvatski prof. Cika
Mikolčić, Zagreb, prosinca 2004.
|
|
(Kristian Krekovic: Autorretrato,
Museo Krekovic, Palma de Mallorca) |
(Kristian Kreković:
Autoportret, Muzej Krekovića, Palma de Mallorca) |
|
Mallorquín residente
en Andalucía, en mis viajes a Mallorca tengo algunas citas que yo llamo
imprescindibles y otras que, sin ser imprescindibles, sí suelen ser
frecuentes. Y entre estas citas más o menos frecuentes está la visita
al Museo Krekovic.
|
De Kristian Krekovic -pintor croata nacido en 1901 y desde 1960 afincado en
Mallorca, donde murió en 1985- me atraen fundamentalmente tres
aspectos: su carácter apacible y discreto, su pintura y su pacifismo.
|
En relación con su carácter
apacible y discreto, Gaspar Sabater, hablando de la bondad de su
persona, dice que "hombre
de pocas palabras le gustaba pasar desapercibido y desdeñaba agasajos y
honores... era un hombre bueno, en el sentido que Antonio Machado dio a
esta palabra".
En este rasgo caracterológico, que tuve la oportunidad de poder
apreciar personalmente, ya que me distinguió con su amistad, tal vez
resida gran parte de su potenciada creatividad, puesto que, como afirma
Honoré de Balzac en su maravillosa novela
"Séraphita",
de orientación swedenborginana, "Dios
se revela siempre al hombre solitario y recogido". ¿O
no es una especie de íntima revelación la elevación artística,
literaria y filosófica?
|
Su obra pictórica, una obra
colosal, al estilo de los grandes artistas del Renacimiento y del
Barroco, encuentra su inspiración -prefiero hablar de inspiración
y de intuición en lugar de revelación- en su Croacia natal y en
las tierras que le acogieron en su forzado exilio: Perú y España. Y una
gran parte de esta magistral producción, tal vez no suficientemente
valorada todavía, la tenemos en el su museo de Palma, situado en el
Polígono de Levante, un museo que debería ser un lugar de visita
preferente por los insulares y por los turistas, así como por los
educandos isleños en sus actividades extraescolares y por los foráneos
que eligen nuestra Isla para sus viajes de "estudio". Sus cuadros sobre
el Perú precolombino, el mestizaje, la tragedia del ser humano y la
España inter-regional, donde tienen un lugar
destacadísimo las obras de inspiración mallorquina y balear, como lo
son sus evocaciones históricas, están dotados, de una gran
potencialidad artística, didáctica y educativa que no conviene
menospreciar.
|
Impresionado por la
monumentalidad de su expresión pictórica, en mi primera visita a su
galería, ya en su actual ubicación, guiado por el geógrafo e historiador
Josep Mascaró Pasarius y acompañado por el pintor Eulogio Díaz del Corral, al que
Krekovic calificó de "poeta
de la pintura",
escribí en el libro de firmas el siguiente haikai, recogido después en
mi libro de poemas "Estels filants"
(1991):
|
TITÀNICA
|
Homenatge
a K. Krekovic
|
Força titànica
|
de pau i llum enèrgica
|
brolla dels olis.
|
|
Su pacifismo encuentra en el museo un lugar muy relevante
fundamentalmente en sus pinturas que plasman la tragedia humana, como
son "Éxodo
del siglo XX" y
"Personas
desplazadas",
que graban el desgarrado drama del exilio por culpa de la guerra, exilio
que él mismo tuvo que sufrir, y en los dibujos que desarrollan sus
proyectos para una Nueva Era: la Academia (en la que se
formarían filósofos, literatos, artistas, músicos, educadores, etc.
de todos los países), el Pangeión (sede del gobierno mundial y
dedicado a la armonía y la convivencia pacífica entre las diferentes
naciones) y el Pantempión (templo de los templos, destinado a
fomentar la tolerancia entre todas las creencias). El rincón destinado
a estos proyectos está presidido por un retrato de M.K. Gandhi,
realizado por Krekovic durante la estancia de ambos en París, y una
frase recogida por el pintor de los labios mismos labios del Mahatma:
"Todo
el éxito depende de la educación que estamos dando a nuestra juventud".
|
En relación con este aspecto
del museo, hemos de recordar, en los peligrosos momentos de
confrontación que vive ahora la Humanidad, el llamamiento de Krekovic, redactado en español, alemán,
francés e inglés. Tomo del libro "Kristian
Krekovic. El artista y su obra" (1997) de Gaspar Sabater los siguientes fragmentos:
|
"La vida en nuestro
superpoblado planeta está en grave peligro. Sus riquezas vitales se
acercan a su inevitable fin... Urge una educación pacificadora de la
juventud en todos los continentes, en el espíritu de la no-violencia, de
la justicia social, de la paz, de la belleza, del amor y de la
tolerancia entre todos los hombres, sin distinción de razas, creencias,
lengua, sexo o color...Pronto de hallará el hombre en una encrucijada.
Un camino conduce a la catástrofe, el caos y la confusión moral y
material; el otro, que es un renacimiento universal, lleva a su
salvación, al que se llega únicamente con sanas ideas y nuevos esfuerzos
espirituales y sacrificios materiales... Feliz el mundo que vivirá en la
paz del nuevo renacimiento, sin miedo ni tiranías, en el que se viva
según la ley suprema de todas las leyes, las que enseñaron Confucio y
Cristo: 'No hagas a los demás lo que no quieres que hagan contigo'. Con
esta ley se logrará la sabiduría, la moderación, la bondad, el orden y
la paz en el futuro de los tiempos, si la ciega política inconsciente y
la bomba atómica nos da tiempo suficiente para llegar a la nueva era de
la fraternidad humana universal".
|
Un pensamiento de raíz humanitarista, universalista
y gandhiana que Kristian Krekovic, este pintor y mallorquín adoptivo de
carácter apacible, solitario, discreto y recogido, comparte con otros
pacifistas -León Tolstoi, Rabindranath Tagore, Romain Roland, Eugen
Relgis, Lanza del Vasto, Franz Rauhut, Camille Drevet, etc.- de nuestro
tiempo, ya que obedece a una apremiante necesidad interior del ser
humano: la de acercarnos lo más posible a un mundo que consiga la
verdadera paz por medio del respeto a los derechos humanos y la
práctica del amor, la fraternidad, la tolerancia, la solidaridad y la
no-violencia.
|
Llorenç Vidal
|
(Última Hora, Palma de
Mallorca, 30 de octubre de 2002)
|
|
Kao majorkanac nastanjen u
Andaluziji imam na svojim putovanjima na Mallorcu nekoliko
sastanaka koje zovem neophodnima i druge, koji nisu
neophodni, ali su česti. I među tim događajima koji su manje-više
česti je posjeta Muzeju Krekovića.
|
Kristijanu
Krekoviću, hrvatskom slikaru koji je rođen 1901., s imanjem
na Mallorci od 1960. gdje je umro 1985., me privlače u
osnovi tri aspekta: njegov blagi i diskretan karakter,
njegovo slikarstvo i njegov pacifizam.
|
S obzirom na
njegov blagi i diskretan karakter, Gaspar Sabter govoreći o
dobroti njegove osobe kaže da " se čovjeku od malo riječi
sviđalo prolaziti nezapaženim i nije držao do gođaenja i
nagrada ... bio je dobar čovjek, u smislu koji je Antonio
Machado dao ovoj riječi."U takvom obilježju karaktera, koji
sam imao prilike osobno cijeniti i isticao sam se u njegovom
prijateljstvu, možda leži veliki dio njegovog potencijalnog
stvaranja, jer kako potvrđuje Honore de Balsac u svojoj
prekrasnoj noveli "Seraphita", orijentacije Swedena i
Borgesa, "Bog se objavljuje uvijek osamljenom i sabranom
čovjeku." Ili zar nije jedna vrsta otkrivenja umjetničko,
književno i filozofsko uzdizanje?
|
Njegovo
slikarsko djelo, kolosalno djelo, u stilu velikih umjetnika
renesanse i baroka, nalazi svoju inspiraciju - više volim
govoriti o inspiraciji i intuiciji nego o otkrivenju - u
njegovoj rodnoj Hrvatskoj i u zemljama koje su ga prihvatile
u njegovom prisilnom izbjeglištvu: u Peru i Španjolskoj.
Jedan veliki dio njegovog magistralnog stvaranja, možda još
uvijek nedovoljno cijenjenog, imamo u muzeju u Palmi, koji
je smješten na Poligonu de Levante, muzej koji bi trebao
biti mjesto posjećivanja otočana i turista, kao i za otočke
odgajatelje u njihovim izvanškolskim aktivnostima, te za
strance koji odabiru naš otok za svoja "studijska" putovanja.
Njegove slike o predkolumbovskom Peru, mesticima, tragedija
ljudskog bića i međuregionalna Španjolska, gdje se događaju
najsavršenija djela majorkanske i balearske inspiracije kao
što su njegove povijesne uspomene opremljene su velikim
umjetničkim, didaktičkim i odgojnim potencijalom koji se ne
bi smio omalovažavati.
|
Impresioniran
monumentalnošću njegovog slikarskog izraza prilikom moje
prve posjete galeriji, gdje je danas smještena, vođen od
geografa i povjesničara Josepa Mascarda Pasariusa i praćen
od slikara Eulogio Diaz del Corral, kojega je Kreković
nazvao "pjesnikom slikarstva", napisao je u knjizi
posjetitelja slijedeći haikao, koji sam kasnije preuzeo u
svojoj knjizi pjesama "Estels filants" (1991):
|
TITÀNICA
|
Homenatge a K.
Krekovic
|
Força titànica |
de pau i llum enèrgica |
brolla dels olis. |
|
Njegov pacifizam zauzima u muzeju
vrlo važno mjesto uglavnom u slikama koje prikazuju ljudsku
tragediju, kao što su "Exodus XX. stoljeaa" i "Raseljene
osobe", koje ocrtavaju besramnu dramu izbjeglištva za
koje je kriv rat, izbjeglištvo u kojem je i sam patio, te u
crtežima koji razvijaju njegove projekte za Novu Eru kao što
je Academia (na kojoj su filozofi, književnici,
umjetnici, glazbenici, odgajivači itd. iz svih zemalja),
Pangeion (sjedište svjetske vlade posvećeno je harmoniji
i mirnom suživotu među raznim nacijama) i Pantempion
(hram hramova određen da potakne toleranciju među svim
vjerama). Ugao određen za ove projekte reprezentira portret
M.K. Gandhia, kojeg je napravio Kreković za svoga boravka u
Parizu, i izreka odabrana od slikara iz samih usta Mahatme:
"Cijeli uspjeh ovisi o odgoju koji dajemo svojoj omladini".
|
U odnosu na ovaj aspekt muzeja
moramo se sjetiti opasnih trenutaka sukoba u kojima živi
sada čovječanstvo, Krekovićev poziv objavljen na španjolskom,
njemačkom, francuskom i engleskom. Uzimam iz knjige "Kristian
Kreković. Umjetnik i njegovo djelo" (1997.) autora
Gaspara Sabatera slijedeće navode:
|
"Život na našoj prenapučenoj zemlji
je u ozbiljnoj opasnosti. Njezina vitalna bogatstva se
približavaju svome neizbježnom kraju ... Potičite
miroljubivi odgoj omladine na svim kontinentima u duhu
nenasilja, društvene pravde, mira, ljepote, ljubavi i
tolerancije među svim ljudima, bez razlike među rasama,
vjerama, jezicima, spolovima i bojama ... Čovjek će stići do
raspeća. Put vodi u katastrofu, kaos i moralnu i materijalnu
zbrku; s druge strane opći preporod dovodi do spasenja, do
kojega se dolazi samo zdravim idejama i novim duhovnim
naporima i materijalnim žrtvama... Sretan svijet koji će
živjeti u miru novog preporoda, bez straha i tiranije, u
kojem će se živjeti prema zakonima iznad svih zakona, koje
su učili Konfucije i Krist:" Ne čini drugima što ne želiš da
drugi čine tebi." Tim zakonom se postiče mudrost, umjerenost,
dobrota, red i mir u budućim vremenima, ukoliko nam slijepa,
nesavjesna politika i atomska bomba ostave dovoljno vremena
da stignemo do novog doba univerzalnog ljudskog bratstva."
|
Razmišljanje o humanitarnim,
univerzalnim i Gandijevskim korijenima koje Kristijan
Kreković, taj naturalizirani stanovnik Mallorce, mirnog,
usamljenog, diskretnog i povučenog karaktera dijeli s drugim
mirotvorcima - Lavom Tolstojem, Rabindranathom Tagoreom,
Romainom Rolandom, Eugenom Relgisom, Lanza del Vastom, Franz
Rauhutom, Camille Drevet om itd. - našeg doba, potiče
unutarnju potrebu ljudskog bića: onu približavanja čim više
svijetu koji slijedi pravi mir putem poštovanja ljudskih
prava, ljubavi, bratstva, tolerancije, solidarnosti i
nenasilja.
|
Llorenç Vidal
|
(Zadnji sat, Palma de
Mallorca, 30. listopada 2002.
|
Prevela na hrvatski prof.
Cika Mikolčić, Zagreb, prosinca 2004.
|
|
|
|
|
* * *
|
|
Poesia Mallorquina, Haikai / Haiku |
Poesía en Castellano, Haikai / Haiku |
Destellos espirituales (Poesía mística) |
Espiritualidad, Cultura, Educación
No-violencia y Paz |
Petit Llibre d'un Solitari / Pequeño Libro
de un Solitario |
Pensamientos y Silencios |
Artículos literarios, filosóficos y
pedagógicos |
Poems in Arbiya, English, Euskera, Français,
Italiano, Português |
Llorenç / Lorenzo Vidal: Curriculum Vitae
|
|
* * *
|
|
|