Kristian Krekovic, su museo

y su mensaje de paz

 

Kristian Kreković, njegov muzej

i njegova poruka mira

 

por / piše

Llorenç Vidal

 

Traducido al croata por el Prof. Cika Mikolčić, Zagreb, primavera 2004

Prevela na hrvatski prof. Cika Mikolčić, Zagreb, prosinca 2004.

 

 

(Kristian Krekovic: Autorretrato, Museo Krekovic, Palma de Mallorca)

(Kristian Kreković: Autoportret, Muzej Krekovića, Palma de Mallorca)

 

Mallorquín residente en Andalucía, en mis viajes a Mallorca tengo algunas citas que yo llamo imprescindibles y otras que, sin ser imprescindibles, sí suelen ser frecuentes. Y entre estas citas más o menos frecuentes está la visita al Museo Krekovic.

 

 De Kristian Krekovic -pintor croata nacido en 1901 y desde 1960 afincado en Mallorca, donde murió en 1985- me atraen fundamentalmente tres aspectos: su carácter apacible y discreto, su pintura y su pacifismo.

 

En relación con su carácter apacible y discreto, Gaspar Sabater, hablando de la bondad de su persona, dice que "hombre de pocas palabras le gustaba pasar desapercibido y desdeñaba agasajos y honores... era un hombre bueno, en el sentido que Antonio Machado dio a esta palabra". En este rasgo caracterológico, que tuve la oportunidad de poder apreciar personalmente, ya que me distinguió con su amistad, tal vez resida gran parte de su potenciada creatividad, puesto que, como afirma Honoré de Balzac en su maravillosa novela "Séraphita", de orientación swedenborginana, "Dios se revela siempre al hombre solitario y recogido". ¿O no es una especie de íntima revelación la elevación artística, literaria y filosófica?

 

Su obra pictórica, una obra colosal, al estilo de los grandes artistas del Renacimiento y del Barroco, encuentra su inspiración  -prefiero hablar de inspiración y de intuición en lugar de revelación-  en su Croacia natal y en las tierras que le acogieron en su forzado exilio: Perú y España. Y una gran parte de esta magistral producción, tal vez no suficientemente valorada todavía, la tenemos en el su museo de Palma, situado en el Polígono de Levante, un museo que debería ser un lugar de visita preferente por los insulares y por los turistas, así como por los educandos isleños en sus actividades extraescolares y por los foráneos que eligen nuestra Isla para sus viajes de "estudio". Sus cuadros sobre el Perú precolombino, el mestizaje, la tragedia del ser humano y la España inter-regional, donde tienen un lugar destacadísimo las obras de inspiración mallorquina y balear, como lo son sus evocaciones históricas, están dotados, de una gran potencialidad artística, didáctica y educativa que no conviene menospreciar.

 

Impresionado por la monumentalidad de su expresión pictórica, en mi primera visita a su galería, ya en su actual ubicación, guiado por el geógrafo e historiador Josep Mascaró Pasarius y acompañado por el pintor Eulogio Díaz del Corral, al que Krekovic calificó de "poeta de la pintura", escribí en el libro de firmas el siguiente haikai, recogido después en mi libro de poemas "Estels filants" (1991):

 

TITÀNICA

 

                                                  Homenatge a K. Krekovic

 

Força titànica

de pau i llum enèrgica

brolla dels olis.

 

Su pacifismo encuentra en el museo un lugar muy relevante fundamentalmente en sus pinturas que plasman la tragedia humana, como son "Éxodo del siglo XX" y "Personas desplazadas", que graban el desgarrado drama del exilio por culpa de la guerra, exilio que él mismo tuvo que sufrir, y en los dibujos que desarrollan sus proyectos para una Nueva Era: la Academia  (en la que se formarían filósofos, literatos, artistas, músicos, educadores, etc. de todos los países), el Pangeión (sede del gobierno mundial y dedicado a la armonía y la convivencia pacífica entre las diferentes naciones) y el Pantempión (templo de los templos, destinado a fomentar la tolerancia entre todas las creencias). El rincón destinado a estos proyectos está presidido por un retrato de M.K. Gandhi, realizado por Krekovic durante la estancia de ambos en París, y una frase recogida por el pintor de los labios mismos labios del Mahatma: "Todo el éxito depende de la educación que estamos dando a nuestra juventud".

 

En relación con este aspecto del museo, hemos de recordar, en los peligrosos momentos de confrontación que vive ahora la Humanidad, el llamamiento de Krekovic, redactado en español, alemán, francés e inglés. Tomo del libro "Kristian Krekovic. El artista y su obra" (1997) de Gaspar Sabater los siguientes fragmentos:

 

"La vida en nuestro superpoblado planeta está en grave peligro. Sus riquezas vitales se acercan a su inevitable fin... Urge una educación pacificadora de la juventud en todos los continentes, en el espíritu de la no-violencia, de la justicia social, de la paz, de la belleza, del amor y de la tolerancia entre todos los hombres, sin distinción de razas, creencias, lengua, sexo o color...Pronto de hallará el hombre en una encrucijada. Un camino conduce a la catástrofe, el caos y la confusión moral y material; el otro, que es un renacimiento universal, lleva a su salvación, al que se llega únicamente con sanas ideas y nuevos esfuerzos espirituales y sacrificios materiales... Feliz el mundo que vivirá en la paz del nuevo renacimiento, sin miedo ni tiranías, en el que se viva según la ley suprema de todas las leyes, las que enseñaron Confucio y Cristo: 'No hagas a los demás lo que no quieres que hagan contigo'. Con esta ley se logrará la sabiduría, la moderación, la bondad, el orden y la paz en el futuro de los tiempos, si la ciega política inconsciente y la bomba atómica nos da tiempo suficiente para llegar a la nueva era de la fraternidad humana universal".

 

     Un pensamiento de raíz humanitarista, universalista y gandhiana que Kristian Krekovic, este pintor y mallorquín adoptivo de carácter apacible, solitario, discreto y recogido, comparte con otros pacifistas  -León Tolstoi, Rabindranath Tagore, Romain Roland, Eugen Relgis, Lanza del Vasto, Franz Rauhut, Camille Drevet, etc.-  de nuestro tiempo, ya que obedece a una apremiante necesidad interior del ser humano: la de acercarnos lo más posible a un mundo que consiga la verdadera paz por medio del respeto a los derechos humanos y la práctica del amor, la fraternidad, la tolerancia, la solidaridad y la no-violencia.

 

Llorenç Vidal

 

(Última Hora, Palma de Mallorca, 30 de octubre de 2002)

 

Kao majorkanac nastanjen u Andaluziji imam na svojim putovanjima na Mallorcu nekoliko sastanaka koje zovem neophodnima i druge, koji nisu neophodni, ali su česti. I među tim događajima koji su manje-više česti je posjeta Muzeju Krekovića.

 

Kristijanu Krekoviću, hrvatskom slikaru koji je rođen 1901., s imanjem na Mallorci od 1960. gdje je umro 1985., me privlače u osnovi tri aspekta: njegov blagi i diskretan karakter, njegovo slikarstvo i njegov pacifizam.

 

S obzirom na njegov blagi i diskretan karakter, Gaspar Sabter govoreći o dobroti njegove osobe kaže da " se čovjeku od malo riječi sviđalo prolaziti nezapaženim i nije držao do gođaenja i nagrada ... bio je dobar čovjek, u smislu koji je Antonio Machado dao ovoj riječi."U takvom obilježju karaktera, koji sam imao prilike osobno cijeniti i isticao sam se u njegovom prijateljstvu, možda leži veliki dio njegovog potencijalnog stvaranja, jer kako potvrđuje Honore de Balsac u svojoj prekrasnoj noveli "Seraphita", orijentacije Swedena i Borgesa, "Bog se objavljuje uvijek osamljenom i sabranom čovjeku." Ili zar nije jedna vrsta otkrivenja umjetničko, književno i filozofsko uzdizanje?

 

Njegovo slikarsko djelo, kolosalno djelo, u stilu velikih umjetnika renesanse i baroka, nalazi svoju inspiraciju - više volim govoriti o inspiraciji i intuiciji nego o otkrivenju - u njegovoj rodnoj Hrvatskoj i u zemljama koje su ga prihvatile u njegovom prisilnom izbjeglištvu: u Peru i Španjolskoj. Jedan veliki dio njegovog magistralnog stvaranja, možda još uvijek nedovoljno cijenjenog, imamo u muzeju u Palmi, koji je smješten na Poligonu de Levante, muzej koji bi trebao biti mjesto posjećivanja otočana i turista, kao i za otočke odgajatelje u njihovim izvanškolskim aktivnostima, te za strance koji odabiru naš otok za svoja "studijska" putovanja. Njegove slike o predkolumbovskom Peru, mesticima, tragedija ljudskog bića i međuregionalna Španjolska, gdje se događaju najsavršenija djela majorkanske i balearske inspiracije kao što su njegove povijesne uspomene opremljene su velikim umjetničkim, didaktičkim i odgojnim potencijalom koji se ne bi smio omalovažavati.

 

Impresioniran monumentalnošću njegovog slikarskog izraza prilikom moje prve posjete galeriji, gdje je danas smještena, vođen od geografa i povjesničara Josepa Mascarda Pasariusa i praćen od slikara Eulogio Diaz del Corral, kojega je Kreković nazvao "pjesnikom slikarstva", napisao je u knjizi posjetitelja slijedeći haikao, koji sam kasnije preuzeo u svojoj knjizi pjesama "Estels filants" (1991):

 

TITÀNICA

 

Homenatge a K. Krekovic

 

Força titànica

de pau i llum enèrgica

brolla dels olis.

 

Njegov pacifizam zauzima u muzeju vrlo važno mjesto uglavnom u slikama koje prikazuju ljudsku tragediju, kao što su "Exodus XX. stoljeaa" i "Raseljene osobe", koje ocrtavaju besramnu dramu izbjeglištva za koje je kriv rat, izbjeglištvo u kojem je i sam patio, te u crtežima koji razvijaju njegove projekte za Novu Eru kao što je Academia (na kojoj su filozofi, književnici, umjetnici, glazbenici, odgajivači itd. iz svih zemalja), Pangeion (sjedište svjetske vlade posvećeno je harmoniji i mirnom suživotu među raznim nacijama) i Pantempion (hram hramova određen da potakne toleranciju među svim vjerama). Ugao određen za ove projekte reprezentira portret M.K. Gandhia, kojeg je napravio Kreković za svoga boravka u Parizu, i izreka odabrana od slikara iz samih usta Mahatme: "Cijeli uspjeh ovisi o odgoju koji dajemo svojoj omladini".

 

   U odnosu na ovaj aspekt muzeja moramo se sjetiti opasnih trenutaka sukoba u kojima živi sada čovječanstvo, Krekovićev poziv objavljen na španjolskom, njemačkom, francuskom i engleskom. Uzimam iz knjige "Kristian Kreković. Umjetnik i njegovo djelo" (1997.) autora Gaspara Sabatera slijedeće navode:

 

"Život na našoj prenapučenoj zemlji je u ozbiljnoj opasnosti. Njezina vitalna bogatstva se približavaju svome neizbježnom kraju ... Potičite miroljubivi odgoj omladine na svim kontinentima u duhu nenasilja, društvene pravde, mira, ljepote, ljubavi i tolerancije među svim ljudima, bez razlike među rasama, vjerama, jezicima, spolovima i bojama ... Čovjek će stići do raspeća. Put vodi u katastrofu, kaos i moralnu i materijalnu zbrku; s druge strane opći preporod dovodi do spasenja, do kojega se dolazi samo zdravim idejama i novim duhovnim naporima i materijalnim žrtvama... Sretan svijet koji će živjeti u miru novog preporoda, bez straha i tiranije, u kojem će se živjeti prema zakonima iznad svih zakona, koje su učili Konfucije i Krist:" Ne čini drugima što ne želiš da drugi čine tebi." Tim zakonom se postiče mudrost, umjerenost, dobrota, red i mir u budućim vremenima, ukoliko nam slijepa, nesavjesna politika i atomska bomba ostave dovoljno vremena da stignemo do novog doba univerzalnog ljudskog bratstva."

 

    Razmišljanje o humanitarnim, univerzalnim i Gandijevskim korijenima koje Kristijan Kreković, taj naturalizirani stanovnik Mallorce, mirnog, usamljenog, diskretnog i povučenog karaktera dijeli s drugim mirotvorcima - Lavom Tolstojem, Rabindranathom Tagoreom, Romainom Rolandom, Eugenom Relgisom, Lanza del Vastom, Franz Rauhutom, Camille Drevet om itd. - našeg doba, potiče unutarnju potrebu ljudskog bića: onu približavanja čim više svijetu koji slijedi pravi mir putem poštovanja ljudskih prava, ljubavi, bratstva, tolerancije, solidarnosti i nenasilja.

 

Llorenç Vidal
 
 

(Zadnji sat, Palma de Mallorca, 30. listopada 2002.

 

Prevela na hrvatski prof. Cika Mikolčić, Zagreb, prosinca 2004.

 

 

* * *

 

 

* * *